Çështja Shqiptare pas profesor Stavilecit!!!

Shkruan: Shkodran H. ISMAILI- Preshevë

Në të vërtetë, këtë pyetje-çështje duhet ta shtrojn për diskutim dy akademitë tona në një konferencë të përbashkët me titullin e këtij shkrimi: “Cështja shqiptare pas profesor Esat Stavilecit?” duke mbledhur rreth asaj tryeze mendjet që tani më kanë mbetur, e që konsiderohen si elitare!?

Mendoj se të tilla pyetje, mund të trajtohen dhe marrin përgjegjen e merituar vetëm nga elitat e atyre kombeve të cilat kanë arritur shkallë të tillë emancipimi filosofik-kulturor e juridik-shtetëror, apo ta quajm në gjuhën e filosofis - diskurs platonian apo gazalian të formimit dhe përceptimit për veten, rrethin dhe qenien në përgjithësi. Dhe ende mund të diskutojm se a kemi arritur këtë nivel apo jo? Fatkeqësisht jo, dhe madje jemi larg fare!!! 

Profesor Stavileci ka hyrë në rrethin e “klasikëve” të mendimit juridik-politik kosovar shqiptar, pas profesorit të tij të famshëm akademikut Gazmend Zajmi të cilin dhe e kishte shumë të përzemërt dhe pasues i të cilit ishte! Dikush mund të habitet dhe të thotë - klasik i mendimit juridik-politik shqiptar? Pse, si është e mundur një njeri i cili lindi në pjesën e dytë të jetës së shtetit shqiptar dhe i cili vdiq në cerekshekulllin e parë të shekullit të dytë të tij- të quhet klasik! A nuk quhen klasik vetëm ata, veprat dhe mendjet e të cilëve i vënë themelet e një projekti, lëvizje, monumenti apo kulture e civilizimi?!Po, tamam ashtu është dhe ashtu duhet të jetë, por profesori i kishte vënë themelet e mendimit juridik-kushtetues dhe politik për një të quajtur - etnometodologji juridike-politike të çështjes shqiptare të Kosovës dhe shqiptarëve të ish-Jugosllavisë! Të paktën kështu mendoj se mund dhe duhet të interpretohet vepra e tij kolosale - prandaj kam bindjen e thellë shkencore se ka qenë klasik-themeltar i saj në kuptimin juridik-institucional. Edhe për një gjë, ka qenë klasik i statologjis së Republikës së Kosovës dhe gardian i çështjes së shqiptarëve në ish - Jugosllavi së bashku me emra të mëdhenjë si Qosja, Zajmi, Hoti, dhe të tjera, e që ka hyrë me konsideratë në të. 

Ne konsiderojm se vepra e profesorit ka qenë edhe themelore-bazike edhe klasike, edhe për nga vlera akademike edhe shkencore, sidomos për cështjes e Kosovës dhe institucionalizimin, por dhe ndërkombëtarizimin si brenda jugosllav ashtu dhe në arenën ndërkombëtare. 

Vepra e tij, që në vitin 2013 Akademia e Shkencave dhe Arteve te Kosovës e botoi në tërësi, mund të shihet si tërësi e mendimit stavilecian juridik, duke trajtuar tematologji të llojllojshme, e duke dhënë për cdo disciplin mjaftueshëm, sepse e kishte parë me kohë natyrisht varfërin e një dimensioni të tillë në literaturën shqipe. Le të thotë sot dikush nga “elitat shtetërore” sidomos të Kosovës e Maqedonisë dhe por dhe të Shqipërisë, që nuk janë formuar nga literatura e profesorit, duke reflektuar kështu në formimin institucional shtetëror e politik anë e mbanë tokës shqiptare. 

Profesor Stavilecin klasik e ka bërë vepra e tij madhore, edhe pedagogjike arsimore edhe akademike shkencore për cështjen shqiptare dhe vetëdijen juridike-politike të saj, vetëdijen për konstitucionalizmin shtetëror dhe shtetin e së drejtës, parlamentarizmin, demokracinë, shtet-formimin-mbajtjen, dhe në përgjithësi kontributin e madh për vetëdijen statologjike shqiptare- apo më saktë të themi statologjin shqiptare jashtë Republikës së Shqipërisë dhe qenien e tij, të cilën ende se kemi rrumbullaksuar ne shqiptarët në ballkan! 

Veprën stavileciane nuk mund ta ndashë nga cështja shqiptare, cilën pjesë ta marrish është e ngjeshur mish e shpirtë me këtë të fundit, duke na lënë një pasuri “të patundshme” dhe trashëgimi e traditë të mendimit të tillë. Tani e tutje - çështja shqiptare është e varfur shumë pa një konstitucionalist të saj, sidomos statologjia e Kosovës të cilën gjithmonë e shihte unike e tw pandarw, e të cilës i kishte kushtuar një pjesë të rëndësishme të studimit në veprën e tij. 

Me formim arsimor-juridik ishte konstitucionalist, por kishte tejkaluar me kohë thuajse kufinjtë e një formimi të ngusht të fjalës dhe tanimë ishte një filosof i mendimit juridik-politik, duke dhënë nga vetja e tij për shumë disiplina siç janë, shkenca kushtetuese, ato administrative, terminoligjin dhe konceptologjin juridike, metodologjin e të menduarit dhe shkruarit juridik, madje dhe me nuanca të shkencave të së drejts ndërkombëtare publike që mund ti gjesh me bollëk në veprën e tij kolosale. 

Në publicistikën shqiptare nuk i është dhënë shumë hapësirë - madje as mediat më të mëdha dhe më të rëndësishme si në Kosovë ashtu dhe në Shqipëri. Kam bindjen se klasicizmi i tij dhe të menduarit për qenien unike të statologjis shqiptare nuk i ka shkuar për shtati prezencës ndërkombëtare në tokën shqiptare dhe sidomos në Kosovë duke e anashkluar për shumë arsye mendimin stavilecian në shumë procese. 

Vërejtjet dhe këshillat e tij por dhe rekomandimet profesionale nuk përkonin me realitetin e shumë proceseve politike në Kosovën e UNMIK-ut dhe të administrimit ndërkombëtar, prandaj me qëllim është anashkaluar!? E ka tërhequr verëjtjen shumë herët pas lufte për problemin ne veri të Kosovës, për çështje të rregullimit kushtetues dhe pavarësin dhe shumë e shumë tjera, por në përjashtime të disa mediave, shumë të tjera nuk i kanë bërë bujën publikimeve të tij, aq sa kanë qenë të zëshëm shumë kalemxhinjë të ri që kanë bërë oponencë destruktive me shkrime koti!