Luftoni korrupsionin, për të shpëtuar “shpirtin” e Evropës
Si drejtuese e Drejtorisë Kombëtare Kundër Korrupsionit në Rumani (ADN) midis viteve 2013-2018, Laura Kodruza Koveshi, kryesoi dhënien e qindra dënimeve penale të profilit të lartë, dhe u shndërrua në një ikonë të lëvizjes ndërkombëtare për transparencë.
Në një vend që po përpiqet të ndërtojë një sistem të ndershëm drejtësie, pas pranimit të tij në Bashkimin Evropian në vitin 2007, ajo u dallua si një avokate e vendosur e sundimit të ligjit.
Në korrikun e vitit 2018, Koveshi u detyrua të largohej nga ADN nga ministri rumuin i Drejtësisë, Tudorel Toader, me urdhër të kreut të Partisë Social Demokrate (PSD), Liviu Dragnea, të cilin ADN e dënoi në vitin 2015 me akuzat e mashtrimit me fondet e fushatës.
Ajo është tanimë kandidatja e miratuar nga Parlamenti Evropian për të udhëhequr Prokurorinë e re Evropiane të Prokurorit Publik (EPPO), por Dragnea po bën gjithçka që mundet për ta diskredituar.
Ndonse Dragnea e ka të ndaluar të mbajë ndonjë post publik, partia e tij udhëheq qeverinë e koalicionit në Rumani, dhe një agjenci vëzhgimi e drejtuar nga PSD, e ka akuzuar Koveshin për korrupsion, për të ndaluar atë që të udhëtojë jashtë Rumanisë. Miqtë e Dragneas, thonë se Koveshi e ka tejkaluar autoritetin e saj, një deklaratë që është një mënyrë tjetër për të thënë se ajo ka qenë shumë efektive, në ndëshkimin e korrupsionit në klasën politike rumune.
Shkarkimi i Koveshit nga AND, zemëroi qytetarët rumunë, të cilët nëshkruan një peticion me mbi 100.000 mijë firma, duke bërë thirrje që ajo të rikthehet në atë detyrë. Që nga fillimi i ekzistencës së saj, ADN-ja duket se ka pushuar së funksionuari, dhe ndërkombëtarët e kanë ngritur shpesh zërin për këtë.
Megjithë përpjekjet më të mira të Koveshit, Rumania renditet tashmë midis vendeve më të korruptuara të BE-së, në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit 2017 (pas Bullgarisë dhe Hungarisë) së Transparency International. Dhe tashmë, situata po përkeqësohet.
Duke shpërfillur paralajmërimet e Komisionit të Venecias të Këshillit të Evropës, më shumë se 180 parlamentarë rumunë, kanë mbështetur një ligj që do të mbrojë politikanët nga akuzat për korrupsion. E ardhmja e Rumanisë si një demokraci liberale e begatë, tani është vënë në një rrezik serioz.
Disa shpresojnë se sundimi i ligjit do të rivendoset, dhe se vendi do të rikthehet në rrugën e reformave. Por kjo mund të ndodhë, vetëm nëse qytetarët rumunë i mbështesin ata që luftojnë korrupsionin dhe nepotizmin. Përgjigjes nga pjesa tjetër e BE-së, duhet t’i bashkohet Parlamenti Europian, përmes mbështetjen së kandidaturës së Koveshit për të udhëhequr EPPO, që do të fillojë të funksionojë në fundin e vitit 2020.
Siç janë punët aktualisht, Këshilli Evropian, presidenca e të cilit mbahet aktualisht nga Rumania, ka mbështetur një kandidat tjetër. Përtej kësaj, Komisioni Evropian duhet të bëjë më shumë sesa thjesht të kritikojë hapat prapa të qeverisë së udhëhequr nga PSD, në raport me sundimin e ligjit. Autoritetet rumune, duhet të vendosen para një presioni real.
Pas zgjedhjeve të Parlamentit Evropian në fund të këtij muaji, do të formohet një Komision i ri, nën udhëheqjen e një presidenti të ri. Një nga prioritetet e tij kryesore, duhet të jetë zhvillimi i një pakti detyrues, që i angazhon të gjitha vendet anëtare dhe institucionet e BE-së, të mbrojnë demokracinë, sundimin e ligjit dhe të drejtat themelore të njeriut.
Siç e kanë dëshmuar vitet e fundit, Bashkimi Evropian ka nevojë për instrumente më të besueshme dhe efektive, për të shqyrtuar shkeljet e vlerave të saj themelore, dhe për të ndëshkuar shkelësit e tyre. Të gjitha grupimet kryesore të partive evropiane, janë zotuar tashmë të miratojnë një marrëveshje të re për zbatimin e parimeve të sanksionuara në traktatet themelore të bllokut. Pas zgjedhjeve, qytetarët evropianë duhet të ushtrojnë presion mbi përfaqësuesit e tyre të zgjedhur, për të siguruar që ata ta mbajnë një premtim të tillë.
Për më tepër, Këshilli dhe Parlamenti Europian, duhet të miratojnë ligje, që mundësojnë pezullimin e subvencioneve të BE-së për qeveritë e vendeve anëtare, që nuk u përmbahen rregullave dhe standardeve të unionit.
Qeveritë që minojnë sistematikisht sundimin e ligjit dhe shtypin e lirë, nuk duhet të përfitojnë nga fondet e kohezionit, që kanë saktësisht qëllimin e kundërt. Ky është një moment kritik për BE-në. Presidenca e Donald Trumpit në Shtetet e Bashkuara, kaosi i Brexit në Britani, dhe rritja e populizmit në të gjithë demokracitë perëndimore, i ka siguruar një mburojë politike politikanëve të paskrupullt, që i nënvleftësojnë parimet e demokracisë liberale.
Por tani po afron edhe fatura e kostove, të premtimeve të çuditshme të bëra nga të ashtuquajturët demokratë jo-liberalë. Demokratët liberalë, kanë shansin të riparojnë dëmin që kanë bërë populistët, por ata duhet të veprojnë sipas faktit të kryer dhe me vendosmëri.
Pro-evropianët, njihen shpesh si përkrahës të statusuosë. Kjo duhet të ndryshojë. Me politikanët që i përbuzin parimet demokratike, dhe të drejtat e qytetarëve të tyre që vihen gjithnjë e në dyshim, demokratët liberalë duhet t’ua bëjnë të ditur, se po ofrojnë instrumente të reja efektive për të siguruar llogaridhënien.
“Cari” i ri i anti-korrupsionit i BE-së, është vetëm njëri nga instrumentet në këtë drejtim, dhe Koveshi është e sigurtë se do ta shndërrojë EPPO, në një kampion të fuqishëm dhe dinamik të drejtësisë. BE-ja, cilësohej dikur si një bastion i shpresës, për ata që jetonin nën tirani, despotizëm dhe kleptokraci.
Është koha që ajo ta riveshë atë mantel. Karriera e guximshme dhe shumë efektive e Koveshit në luftimin e korrupsionit në Rumani, ka treguar atë që mund të arrijë edhe vetëm një person, i fuqizuar nga ligji. BE duhet ta mbështesë atë, dhe vlerat që ajo mbron. Lufta kundër korrupsionit në Rumani dhe vende të tjera, është një betejë për shpirtin e Evropës.
Shënim: Guy Verhofstadt, ish-kryeministër i Belgjikës, është president i Grupit të Aleancës së Liberalëve dhe Demokratëve për Evropë (ALDE) në Parlamentin Evropian, dhe autori i librit “Shansi i fundit i Evropës:Pse Shtetet Evropiane, duhet të formojnë një bashkim më të përsosur”.
Autor: Guy Verhofstadt- “Project Syndicate” – Bota
