Sepse ata ishin të izoluar nëpër shtëpit e tyre dhe nuk depërtonin , jo më larg se mbrenda fshatrave të tyre përshkak të paragykimeve shoqërore dhe mos ambinentimin me një shoqëri të përditshme . Por , ata kishin mungesë edhe të ambienteve të tyre ku do të edukoheshin dhe të arsimoheshin . Mirëpo edhe për ta pas shumë vështirësive iu hapën shpresat e avancimit në shoqëri . Tek sa në tërë Serbinë ekzistonin shkolla ditore të veçanta për këta fëmijë , vetëm se në trevat shqiptare në jug të Serbisë nuk kishte . Por , sigurisht se edhe për shtresën e këtyre fëmijëve lindi një frymë e re në Preshevë për sigurimin e ambienteve të tyre në sferat shoqërore .

Idea për hapjen e një shkolle-shoqate të tillë , lindi nga profesori i shkencave politike Zejni Ymeri njëherit iniciatori kryesor për hapjen e saj . I cili gjatë një udhëtimi me tren nga Beogradi për në shtëpi , aty ishte takuar me një mjeke dhe kishin biseduar për fëmijët me nevoja të veçanta .

“Në vitin 2004 duke udhëtuar me tren nga Beogradi për në shtëpi , afër meje ishte ulur një mjeke. Me të cilën fillova bisedën në lidhje me këtë temë , e cila më kritikoi ashpër kur i tregova për vajzën time e cila është me aftësi të veçanta dhe qëndron vazhdimisht vetëm në shtëpi ” , rrëfente profesori .“ Ajo më tregonte sesi nëpër vendet e tjera këta fëmijë trajtohen mirë , nëpër shkollat e tyre të veçanta ku kanë arritur kurimin e tyre deri në 30 % ” .

Gjatë kësaj kohe dalngadalë filloi edhe aktualizimi i fëmijëve dhe çështjeve të tyre , nëpërmjet disa pedagogëve në Preshevë nga një donacion i qeverisë Japoneze . Pas shumë angazhimeve dhe procedurave në fund të vitit 2008 formohet shoqata e fëmijëve me aftësi të veçanta dhe bëhet sigurimi i ambienteve të hapjes së shoqatës së tyre .

Me hapjen e kësaj shoqate , funksionimin dhe zhvillimin e aktiviteteve mbrenda saj , e mundësuan disa donatorë dhe remitencat e njëpasnjëshme që vini edhe nga organizatat joqeveritare dhe kompanit e mëdha vendore . Investimet nuk munguan as edhe nga strukturat komunale dhe ato arsimore . Ndihmën më të veçant që e kishin pranuar ishte ajo e Prokurorisë së Vranjës e cila kishte qenë një vepër mahniste , tregon themeluesi i kësaj shoqate z.Ymeri .

“Ndihmë të veçantë financiare na ofroi edhe Prokuroria e Vranjës . Nga të gjitha dënimet e shqiptuara me të holla që iu bëhej banorëve të Preshevës , Prokuroria serbe kishte vendosur ato të holla të tubuara t’ia dhuronte shoqatës tonë ” .

Bartjen e fëmijëve e kishte siguruar tashmë shoqata (ardhje-shkuarje) me kombin të cilën e kishin fituar nga komuna . Kombi çdo ditë udhëton nga 130 km nëpër tërë fshatrat e Preshevës , për t’ia hequr e lehtësuar shpenzimet sadopak , prindërve të atyre fëmijëve .

Profesori ka deklaruar se këtë punë e kishte filluar nga vullneti i mirë , përmes së cilës kishte pasur shumë lëvdata dhe kritika .“Por kisha shumë vështirësi edhe pse njerëzit u mundonin të na ndihmonin së bashku , por ne nuk kishim përvojë në lidhje me trajnimin e tyre mbrenda kësaj shoqate të parë në luginë” , tha ai duke vënë dorën mbi nofull .

Dikur ishin të lënë pas dore tanimë më të avancuarit në mesinë shoqëror

Kur Zoti e sprovon njeriun padyshim se pjesa e atyre vuajtjeve iu kompenzohet me shpërblim . Edhe fëmijëve me nevoja të veçanta në Preshevë iu kthye shpresa për të qenë të emancipuar në mesin shoqëror . Dikur ishin të lënë pas dore dhe të paragjykuar nga njerëzit ndërsa tash e 9 vite ata gëzojnë të drejtat e barabarta me të gjithë fëmijët e tjerë . Ata tashmë kanë vendqëndrimin e tyre ku kalojnë një pjesë të ditës aty dhe arrinë të zhvillojnë aktivitete të ndryshme duke festuar edhe të gjitha festat të cilat janë në kalendar . Fëmijët mbrenda kësaj ndërtese të vogël e ndërtuar me tuba të kuqe , tash kanë dy klasa të cilët kanë arritur të kenë shoqërinë e tyre ku kalojnë ditën së bashku . Gjithsej janë të regjistruar në këtë shoqatë , 28 fëmijë të nacionaliteteve të ndryshme . Në mbikçyrje të tyre janë edhe dy psikologe dhe një pedagog .

Në vitin 2010 në tërë Republikën e Serbisë ka hyrë ligji në fuqi që më të mos ekzistojnë shkollat speciale për këto kategori fëmijësh . Në mënyrë që këta fëmijë të mos ndjehen inferiorë , të dalluar nga të tjerët por të jenë pjesë e shkollave lokale të tyre nga vendi të cilit i përkasin . Me qëllim që të ndjehen të barabartë edhe me fëmijët e tjerë dhe të bëhet vetëdijesimi dhe ambientimi me ta . Se sa është kjo duke u praktikuar në shkollat e Preshevës , tregon pedagogu special i cili mirret me çështjen e këtyre fëmijëve , Shkëlzen Limani .

“Inkluzioni është i garantuar me ligj , që edhe kategoria e këtyre fëmijëve të shkojnë në shkolla të rregullta e jo të specifikohen”,thotë ai .“Kemi hasur shumë vështirësi me disa prindër për t’i bindur ata se fëmijët duhen dërguar në shkollë e jo të izolohen mbrenda shtëpive të tyre . Ka nga

ta që fëmijët e tyre vijojnë mësimet në shkollat e rregullta dhe janë të mirëpritur në shkollë . Problem kishim me një mësusese e cila nuk pranonte një vajzë në klasën e saj të vijonte mësimin sepse ajo kishte pengesa me dëgjimin” , përfundoi z.Limani duke hequr syzat dhe i lëshoi mbi tavolinë duke ofshuar .

Ai ndër tjerash thotë se vazhdimisht po merremi me fushata për vetëdijesimin e qytetarëve me kategorizimin e këtyre fëmijëve si në media ashtu edhe në sferat e ndryshme publike .

“Edhe pse janë me pengesa në zhvillim këta fëmijë , ka prej tyre që kanë talente të ndryshme dhe janë të suksesshëm në atë që e posedojnë . Por qëllimi ynë kryesorë është përkrahja e vazhdueshme e tyre në mjediset tona të përditshme dhe ndikimi për pavarsimin e tyre ” , deklaroi pedagogu duke i bashkuar shuplakat dhe duke i shtrënguar ato .

Dalngadalë ka filluar edhe punësimi i disave personave prej tyre , ku kanë punuar në zyrat e kompanisë “Fluidi” në Preshevë .

Reportazh i përgatitur nga: Nexhati Shabani-Preshevë