Profesori i Oxfordit: Serbia duhet të njohë pavarësinë e Kosovës, nuk përjashtohet as korrigjimi kufitar në marrëveshjen përfundinmtare

Richard Caplan, Profesor i Marrëdhënieve Ndërkombëtare, Universiteti i Oxfordit ka folur për dialogun Kosovë – Serbi dhe marrëveshjen finale që mund të ndodh mes këtyre dy vendeve.

Në një intervistë për Telegrafi.com, ai ka thënë se ka presion për Kosovën e Serbinë që të arrihet një marrëveshje finale duke shtuar se kjo duhet të jetë më njohje reciproke – për pavarësinë e Kosovës.

Sipas tij, nuk ka afate kohore kur kjo mund të ndodh.

“Serbia do të duhet të njohë pavarësinë sovrane të Kosovës, integritetin territorial të Kosovës që mund të arrihet me korrigjime kufitare – dhe kjo nuk përjashtohet”, ka thënë Caplan.

Lexo intervistën e plotë:

 Ju ishit pjesë e Samitit të Ballkanit Perëndimor organizuar nga ‘The Economist’. Për publikun tonë të kemi opinionin tuaj për Kosovën e Serbinë. A besoni se do të ketë një marrëveshje përfundimtare mes dy vendeve, ndërmjet Kosovës dhe Serbisë?

Richard Caplan: Epo, natyrisht tashmë ka marrëveshje, marrëveshje të pjesshme ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, marrëveshja e Brukselit 2013, marrëveshja e Uashingtonit e 2020, të cilat presidenca e (Donald) Trump ndihmoi për t’i arritur. Vështirësia është se dispozitat e këtyre marrëveshjeve janë zbatuar vetëm pjesërisht. Por që të ketë atë që ju e quani një marrëveshje përfundimtare, mendoj se do të kërkonte një njohje reciproke të Serbisë dhe Kosovës. Dhe nuk mund të parashikoj se kur mund të ketë një marrëveshje të tillë.

Në Kosovë dhe në Serbi, ka shumë presion mbi të dyja palët për këtë marrëveshje përfundimtare. A besoni se Kosova dhe Serbia do të arrijnë një marrëveshje, nëse jo këtë vit, por ndoshta në vitin e ardhshëm?

Richard Caplan: Epo, është shumë e mundur. Por siç e di unë si politolog, nuk mund të parashikohet e ardhmja. Shikoni sa herë u duk se paqja midis Izraelit dhe Palestinezëve ishte e arritshme dhe më pas ajo u zhduk… Por besoj se ka shumë interes nga të dyja palët për të normalizuar marrëdhëniet. Besoj se ka shumë presion mbi Serbinë dhe Kosovën për të arritur një marrëveshje, por ende mund të mendohet që ata do t’i rezistojnë atyre presioneve dhe se marrëveshja nuk do të arrihet. Më pëlqen të mendoj se marrëveshja do të arrihet, por sinqerisht nuk mund t’ju them se kur mund të ndodhë.

Nëse jo kur, si e shihni ju marrëveshjen përfundimtare? Sepse ka shumë diskutime në proces me propozimin për Asociacionin e komunave më shumicë serbe, me ulësen e Kosovës në OKB dhe disa çështje të tjera që do të diskutohen këtë muaj?

Richard Caplan: Mendoj se çështja themelore do të jetë njohja reciproke. Serbia do të duhet të njohë pavarësinë sovrane të Kosovës, integritetin territorial të Kosovës që mund të arrihet me korrigjime kufitare. Kjo nuk përjashtohet. Dhe në mënyrë të ngjashme, dhe kjo do të jetë shumë më e lehtë, natyrisht, Kosova do të duhet të njohë sovranitetin e Serbisë brenda kufijve të saj dhe kjo do të ketë të gjitha llojet e implikimeve. Kjo do të thotë se Kosova mund të anëtarësohet në Kombet e Bashkuara. Ajo tashmë i është bashkuar organizatave rajonale dhe ndërkombëtare, por vetëm atëherë kur Serbia nuk ka qenë në një pozicion ose aleatët e Serbisë nuk kanë qenë në gjendje të bllokojnë anëtarësimin e saj. Ka shumë gjëra të tjera që duhen bërë gjatë rrugës, ndoshta për t’i bërë të mundur që Serbia të njohë Kosovën dhe një nga këto që përmendët asociacionin e komunave serbe. Po, mendoj se kjo është një çështje që nuk do të largohet. Dhe mendoj se është e rëndësishme që Kosova të pranojë se minoriteti i saj serb ndihet i cenueshëm, ndihet i shqetësuar brenda Kosovës dhe se një asociacion do të ndihmojë për ta qetësuar komunitetin, si dhe masa të tjera që janë shumë të zakonshme në mbarë Evropën për të mbrojtur pakicat kombëtare.

Ju thatë se nuk e dimë kur, por përmendët, për shembull, Izraelin dhe Palestinën. Ishte një marrëveshje edhe me Greqinë dhe Maqedoninë e Veriut. Në anën tjetër ka më shumë se 20 vjet që lufta në Kosovë ka përfunduar dhe ka më shumë se dhjetë vjet që po mbajmë negociata me Serbinë, por ende nuk kemi një marrëveshje të tillë përfundimtare. Duke pasur parasysh situatën e sigurisë në Evropë, invazionin e Rusisë dhe luftën në Ukrainë dhe tensionet e mundshme në vendet e Ballkanit Perëndimor, a mendoni se këto ngjarje në Ukrainë do të kenë ndikim për ndonjë lloj tensioni dhe problemi në vendet e Ballkanit Perëndimor?

Richard Caplan: Epo, unë mendoj se ato çështje veçse kanë një efekt. Për një gjë, mendoj se ka një ankth të përgjithshëm dhe nuk kufizohet në Ballkanin Perëndimor, nuk kufizohet vetëm në Kosovë, por në gjithë Evropën ka ankth si pasojë e kësaj lufte. A do të vijë lufta në kufijtë tanë? Po sikur të ketë një shpërthim të një arme bërthamore që do të ketë pasoja të gjera. Pra, po, tashmë ka shqetësim dhe, siç thashë, është i përhapur edhe jashtë rajonit. Por ne tashmë shohim, edhe para luftës në Ukrainë, se Rusia është përfshirë gjithnjë e më shumë në rajon në mënyra që sinqerisht nuk janë veçanërisht konstruktive. Ata nuk janë konstruktivë në aspektin e integrimit evropian. Rusia ka promovuar separatizmin. Rusia ka promovuar fragmentimin në Hercegovinën e Bosnjës. Ajo ka mbështetur Beogradin në qëndrimet e tij kundër Bashkimit Evropian, duke i inkurajuar ata dhe jo vetëm lidershipin politik, por edhe liderët e biznesit, deri diku edhe shoqërinë civile. Kështu që unë mendoj se faktori rus është tashmë me ne. Nuk mendoj se po duket në horizont, unë mendoj se tashmë është një faktor aktual.

Dhe nëse i shohim këto fakte, vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të ecin përpara, sepse shumë tensione do të vijnë nëse situata është si në Ukrainë dhe natyrisht Rusia dëshiron ta ketë këtë?

Richard Caplan: Po, nuk jam i shqetësuar se lufta do të vijë në pragun tonë në këtë rajon. Unë nuk jam i shqetësuar për këtë. Dua të them, ne jemi shumë larg nga rajoni. Ka shumë vende të NATO-s midis këtij rajoni dhe Ukrainës. Kështu që nuk shqetësohem aq shumë për zgjatjen, në fakt është më shumë si, nëse dëshironi ta them në këtë mënyrë, si një zjarr që ka shkëndija që fluturojnë, dhe ato shkëndija mund të ndezin tensionet diku tjetër në rajon. Kjo është një gjë për të cilën shqetësohem. Por nëse mund t’i jap një anë pozitive kësaj, kjo është se ky është një shqetësim që ndahet brenda Evropës, që ndahet nga Shtetet e Bashkuara. Dhe mendoj se kjo është një arsye pse po shihni përpjekje të shtuara për t’i dhënë fund këtij konflikti. Me fjalë të tjera, ka një njohje nga ana e liderëve evropianë dhe administratës së Biden se është e rëndësishme të mos injorohet situata në rajon dhe ndoshta të dyfishohen përpjekjet, dhe mendoj se ju keni parë, një prani shumë më të dukshme të të dërguarve dhe diplomatëve në rajon gjatë vitit të kaluar. Dhe unë mendoj se kjo është një gjë e mirë.

Pyetja ime e fundit lidhur me këtë është se si shihni të ardhmen e vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe situatën e sigurisë në rajon, në lidhje me ato që ndodhën në Ukrainë?

Richard Caplan: Epo, përsëri, varet nga horizonti juaj kohor. Por në fund të fundit unë e shoh të gjithë rajonin brenda Bashkimit Evropian. Në çfarë pike, nuk do të isha në gjendje t’ju them saktësisht. Por unë mendoj se perspektiva evropiane është një perspektivë reale, ndërsa problemi ka qenë se Bashkimi Evropian nuk ka qenë një akter i besueshëm në komunikimin e kësaj. Dhe nuk ka të bëjë vetëm me mënyrën se si.

Pra në procesin e liberalizimit të vizave për Kosovën?

Richard Caplan: Po. Nuk ka asnjë arsye për të mos dhënë liberalizimin e vizave. Dhe është një mister për shumë njerëz, duke përfshirë edhe mua, pse ai proces nuk ka ecur përpara. Unë mendoj se kjo është një e gjitha shumë e vogël, është një gjë shumë e vogël të cilën shtetet evropiane mund ta bëjnë. Do të ishte një gjë shumë e rëndësishme.

Info shtesë, kush është Richard Caplan?

Richard Caplan është profesor i Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Departamentin e Politikës dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin e Oksfordit. Ai është anëtar i Grupit Ndërkombëtar të Rishikimit të Ndikimit të Sekretariatit të Kontingjenteve Civile në Mbretërinë e Bashkuar dhe anëtar i Grupit të Ekspertëve të Ekspertëve të Provave të Paqes të Programit Botëror të Ushqimit. Ai ka qenë specialist-këshilltar i Komisionit të Përzgjedhur për Punët e Jashtme në Dhomën e Komunave të Mbretërisë së Bashkuar; një bashkëpunëtor kërkimor në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike (IISS), redaktor i World Policy Journal dhe zëvendës drejtor i Institutit për Raportimin e Luftës dhe Paqes (IWPR). Ai ka shërbyer gjithashtu si konsulent i Zyrës së OKB-së për Mbështetjen e Ndërtimit të Paqes dhe si anëtar i Këshillit Global të Agjendës së Forumit Ekonomik Botëror për Shtetet e brishta. Ai ka mbajtur pozicione vizitore në Universitetin Princeton, Universitetin e Evropës Qendrore, , Institutin Universitar Evropian dhe Universitetin e Konstanzit.