Çka i bën trupit koronavirusi?

Koronavirusi u shfaq në dhjetor të vitit të kaluar, por tashmë bota po merret me të madhe me këtë pandemi.

Për shumicën, sëmundja është e butë, por disa njerëz vdesin, njofton Klan Kosova.

Pra, si e sulmon virusi trupin, pse po vdesin disa njerëz dhe si trajtohet?

Periudha e inkubacionit

Kjo është koha kur virusi e bën vendin e tij në organizmin e njeriut.

Viruset funksionojnë duke u futur brenda qelizave më pas duke i rrëmbyer ato.

Koronavirusi, i quajtur zyrtarisht Sars-CoV-2, mund të pushtojë trupin tuaj kur të futni brenda frymën brenda (kur dikush kollitet afër) ose prekni një sipërfaqe të kontaminuar dhe më pas fytyrën.

Së pari infekton qelizat në fytin tuaj, rrugët e frymëmarrjes dhe mushkëritë dhe i shndërron ato në “fabrika të koronavirusit” që shpërthejnë një numër të madh të viruseve të reja që vazhdojnë të infektojnë akoma më shumë qeliza.

Në këtë fazë të hershme, ju nuk do të jeni të sëmurë dhe disa njerëz nuk mund të kenë kurrë simptoma.

Periudha e inkubacionit, koha midis shfaqjes së infeksionit dhe simptomave të para, ndryshon gjerësisht, por është mesatarisht pesë ditë.

Kur sëmundja është më e butë

Kjo është gjithçka që shumica e njerëzve do ta përjetojnë.

Covid-19 është një infeksion i butë për tetë nga 10 njerëzit që e marrin atë dhe simptomat thelbësore janë ethe dhe kollë.

Dhimbjet e trupit, dhimbja e fytit dhe dhimbja e kokës janë të gjitha të mundshme, por jo të garantuara.

Ethet dhe në përgjithësi kur ndjeheni të lodhur, janë rezultat i sistemit tuaj imunitar që i përgjigjet infeksionit. Trupi e ka njohur virusin si një pushtues armiqësor dhe sinjalizon në pjesën tjetër të trupit diçka që nuk është në rregull duke lëshuar kimikate të quajtura citokina.

Këto grumbullojnë sistemin imunitar, por gjithashtu shkaktojnë dhimbje të trupit dhe ethe.

Kolla nga koronavirusi fillimisht është e thatë dhe kjo ndoshta ndodh për shkak të acarimit të qelizave pasi ato infektohen nga virusi.

Disa njerëz përfundimisht do të fillojnë të kolliten me pështymë – një mukus i trashë që përmban qeliza të vdekura të mushkërive të mbytura nga virusi.

Këto simptoma trajtohen me pushim në shtrat, shumë lëngje dhe paracetamol. Ju nuk do të keni nevojë për kujdes specialist spitalor.

Kjo fazë zgjat rreth një javë – në të cilën pikë shumica shërohen sepse sistemi i tyre imunitar ka luftuar kundër virusit. Sidoqoftë, disa do të zhvillojnë një formë më serioze të Covid-19.

Kjo është më e mira që ne e kuptojmë në këtë moment në lidhje me këtë fazë, megjithatë, ekzistojnë studime që sugjerojnë se sëmundja mund të shkaktojë më shumë simptoma të ftohjes siç janë hundët që rrjedhin.

Kur sëmundja bëhet më e rëndë

Nëse sëmundja përparon, do të jetë për shkak të sistemit imunitar që reaktivizon ndaj virusit.

Ato sinjale kimike në pjesën tjetër të trupit shkaktojnë inflamacion (pezmatim, dhimbje), por kjo duhet të jetë e balancuar në mënyrë delikate. Shumë inflamacion mund të shkaktojë dëme kolaterale në të gjithë trupin.

“Virusi po shkakton një çekuilibër në reagimin imunitar, ka shumë inflamacion, si po e bën këtë ne nuk e dimë”, tha Dr Nathalie MacDermott, nga King’s College London.

Inflamacioni i mushkërive quhet pneumoni.

Nëse do të ishte e mundur të udhëtosh nëpër gojën tuaj poshtë laringut dhe nëpër tubat e vockël në mushkëri, përfundimisht do të përfundonit në qese të vogla ajri.

Kjo është rruga ku oksigjeni shkon në gjak dhe dioksidi i karbonit del jashtë, por në rast pneumonie qeset e vogla fillojnë të mbushen me ujë dhe përfundimisht mund të shkaktojnë gulçim dhe vështirësi në frymëmarrje.

Disa njerëz do të kenë nevojë për një ventilator për ndihmë që të marrin frymë.

Kjo fazë mendohet se prek rreth 14% të njerëzve, bazuar në të dhënat nga Kina.

Sëmundja në fazën kritike

Vlerësohet se rreth 6% e rasteve sëmuren rëndë.

Në këtë pikë, trupi ka filluar të dështojë dhe ekziston një shans i vërtetë për vdekje.

Problemi është se sistemi imunitar tani po spiralizon jashtë kontrollit dhe duke shkaktuar dëme në të gjithë trupin.

Mund të çojë në tronditje septike kur presioni i gjakut bie në nivele të ulëta të rrezikshme dhe organet ndalojnë së punuari siç duhet ose dështojnë plotësisht.

Sindroma akute e shqetësimit të frymëmarrjes, e shkaktuar nga inflamacioni i përhapur në mushkëri, ndalon trupin të marrë oksigjen të mjaftueshëm për të mbijetuar. Mund të ndalojë veshkat nga pastrimi i gjakut dhe të dëmtojë zorrët tuaja.

“Virusi krijon një shkallë kaq të madhe të inflamacionit që ju nënshtroheni … ai bëhet dështim për shumë organe”, tha Dr Bharat Pankhania.

Dhe nëse sistemi imunitar nuk mund të parandalojë virusin, atëherë ai përfundimisht do të përhapet në çdo cep të trupit, ku mund të shkaktojë edhe më shumë dëme.

Trajtimi në këtë fazë do të jetë shumë invaziv dhe mund të përfshijë oksigjenimin e membranës ECMO ose jashtë-korpore.

Kjo është në thelb një mushkëri artificiale që nxjerr gjakun nga trupi përmes tubave të trashë, e oksigjenon atë dhe e pompon përsëri brenda.

Por përfundimisht dëmi mund të arrijë në nivele fatale në të cilat organet nuk mund ta mbajnë më trupin gjallë, shkruan BBC.

Vdekjet e para

Mjekët kanë përshkruar sesi vdiqën disa pacientë pavarësisht përpjekjeve të tyre të mëdha.

Dy pacientët e parë që vdiqën në Spitalin Jinyintan në Wuhan, Kinë, të detajuar në revistën Lancet Medical, ishin dukshëm të shëndetshëm, megjithëse ishin duhanpirës afatgjatë dhe kjo do të dobësonte mushkëritë e tyre.

I pari, një burrë 61 vjeç, pati pneumoni të rëndë deri në momentin kur mbërriti në spital.

Ai kishte sëmundje akute të frymëmarrjes dhe pavarësisht se ishte futur në ventilator, mushkëritë e tij dështuan dhe zemra e tij ndaloi së rrahuri.

Ai vdiq 11 ditë pasi u pranua.

Pacienti i dytë, një burrë 69 vjeç, gjithashtu kishte sindromën e frymëmarrjes akute.

Ai ishte trajtuar në një makinë ECMO por kjo nuk ishte e mjaftueshme. Ai vdiq nga pneumonia e rëndë dhe shoku septik kur presioni i gjakut i ra, transmeton Klan Kosova.